Gazze’de aylardır süren çatışmaların ardından, Birleşmiş Milletler destekli gıda güvenliği otoritesi şehri “insan eliyle yaratılmış kıtlık” olarak resmen ilan etti. Gazze Şehri, nüfusunun geniş bir kesiminin açlık nedeniyle hayatta kalma mücadelesi verdiği en yüksek seviye olan 5. aşamaya ulaştı. Kurum, krizin doğal afetlerden değil, yardım girişlerinin engellenmesi ve süren çatışmaların sonucu olduğunu vurguladı.

Kıtlık seviyeleri nasıl belirleniyor?

BM’nin desteklediği IPC (Integrated Food Security Phase Classification) sistemi, gıda krizlerini beş aşamada sınıflandırıyor:

Aşama 1: Gıda güvenliği var, temel ihtiyaçlar karşılanabiliyor.
Aşama 2: Stresli dönem, bazı aileler yardıma ihtiyaç duyabiliyor.
Aşama 3: Kriz, ciddi gıda açığı başlıyor.
Aşama 4: Acil durum, yaygın açlık ve yetersiz beslenme gözleniyor.
Aşama 5: Kıtlık, geniş nüfus kesimleri açlık nedeniyle hayatta kalma mücadelesi veriyor.

Gazze Şehri’nin bu son aşamaya ulaşması, krizin artık en ağır insani felaket boyutuna çıktığı anlamına geliyor.

Yarım milyondan fazla kişi etkilendi

Verilere göre yaklaşık 514 bin kişi, yani Gazze nüfusunun dörtte biri, şu an kıtlık koşullarında yaşıyor. Bu sayının eylül sonuna kadar 641 bine çıkabileceği ifade edildi. Uzmanlar, kıtlığın yalnızca Gazze Şehri ile sınırlı kalmayıp güneydeki Deyr el-Belah ve Han Yunus bölgelerine yayılabileceği uyarısında bulundu.

Gazze Sağlık Bakanlığı, son 24 saat içinde iki kişinin açlıktan hayatını kaybettiğini, savaşın başlangıcından bu yana açlığa bağlı ölümlerin 271’e yükseldiğini duyurdu. Ölenler arasında 112 çocuk bulunuyor. Uluslararası yardım kuruluşları, yüzbinlerce çocuğun yetersiz beslenme nedeniyle hayati risk altında olduğunu belirtiyor.

Yardımlar engelleniyor

Uluslararası yardım kuruluşları, yardımların ulaştırılmasında ciddi sıkıntılar yaşandığını bildiriyor. Mercy Corps, Gazze’ye sokulmasına izin verilmeyen 2.700 gıda paketinin aylarca bekledikten sonra son kullanım tarihinin dolduğunu açıkladı. Diğer kuruluşlar da yardımların sınır kapılarında engellendiğini ve halkın temel gıdaya erişemediğini aktarıyor.

BM ve uluslararası tepkiler

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, kıtlığın “önlenebilir” olduğunu söyleyerek insani yardımların engelsiz geçişine izin verilmesi ve ateşkes sağlanması çağrısında bulundu. BM’nin acil yardım koordinatörü de Gazze’deki durumun derhal müdahale edilmesi gereken bir felaket boyutuna ulaştığını vurguladı.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, krizi “insan eliyle yaratılan bir felaket” olarak nitelendirdi ve İsrail’e yardımların geçişine izin verme çağrısında bulundu. Avrupa başkentlerinden de benzer açıklamalar gelirken, somut bir uluslararası müdahale kararı henüz alınmış değil.

İsrail’in askerî planları

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze Şehri’ni ele geçirmek için askerî operasyon planına onay verdi. İsrail ordusunun bu amaçla 60 bin yedek askeri göreve çağırmaya hazırlandığı bildirildi. Netanyahu, esir takası ve ateşkes görüşmelerinin yeniden başlayabileceğini, ancak bunun yalnızca İsrail’in kabul edeceği şartlarla mümkün olacağını söyledi.

Uzmanlar, operasyon hazırlıklarının kıtlığı daha da derinleştirme riski taşıdığını belirtiyor. Gazze’deki insani durumun önümüzdeki haftalarda nasıl gelişeceği, yardımların serbest bırakılıp bırakılmayacağına ve planlanan askerî harekâtın seyrine bağlı olacak.

Kıtlığın Resmî İlanı ve Ölçeği

Resmen kıtlık ilan edilen ilk şehir: Gazze Şehri, Birleşmiş Milletler destekli Entegre Gıda Güvenliği Faz Sınıflaması (IPC) tarafından en yüksek seviye olan 5. aşamaya ulaştı.
Ölçüm kriterleri: Kıtlık ilanı için;
- Nüfusun en az %20’si aşırı gıda kıtlığı yaşıyor olmalı,
- Çocukların en az %30’u akut malnütrisyon riski taşımalı veya en az %15’i ciddi malnütrisyonla karşı karşıya olmalı,
- Günlük her 10.000 kişiden en az 2 kişi açlık veya malnütrisyon-disease etkileşiminden ölmeli.

Etkilenen Nüfus

Yaklaşık 514 bin kişi halihazırda kıtlık koşullarında yaşıyor; bu sayı Eylül sonuna kadar 641 bine çıkabilir.
Gazze’deki kıtlık sadece şehirle sınırlı kalmayacak; Deyr el-Belah ve Han Yunus bölgelerine yayılma riski bulunuyor.
Malnütrisyon riski altında olan 5 yaş altı çocuk sayısı: 132 bin, bunların 41 bini ciddi durumda.

İnsanî Kaybın Boyutu

Gazze Sağlık Bakanlığı verilerine göre, açlığa bağlı ölümler: 271 kişi, ölen çocuk sayısı: 112.
4 yaşındaki Razan Abu Zaher, malnütrisyon komplikasyonları nedeniyle hayatını kaybetmişti.

Yardım ve Engeller

Yardımlar büyük ölçüde engelleniyor:
- 2.700 gıda paketi izin verilmediği için son kullanım tarihini doldurdu.
- Yardımlar sınır kapılarında bekletiliyor veya Hamas ile İsrail arasındaki tartışmalar nedeniyle dağıtılamıyor.
BM ve insani örgütler, yardımların engelsiz geçişi ve ateşkes çağrısı yapıyor.

İsrail’in Askerî Planları ve Politika

Netanyahu, Gazze Şehri’ni ele geçirmek için askerî operasyon planına onay verdi.
Ordunun 60 bin yedek asker çağırmaya hazırlandığı bildiriliyor.
Esir takası ve ateşkes görüşmeleri sadece İsrail’in kabul edeceği şartlarla yürütülecek.
Uzmanlar, planlanan harekâtın kıtlığı daha da derinleştirme riski taşıdığını belirtiyor.

Uluslararası Tepkiler

BM Genel Sekreteri António Guterres: “Kıtlık önlenebilir bir felaket; insanlığın bir başarısızlığıdır.”
İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ve birçok Avrupa başkenti, İsrail’e yardım geçişine izin verme çağrısı yaptı.
Arap ülkeleri, BM ve uluslararası yardım kuruluşları durumu “insan eliyle yaratılmış felaket” olarak niteliyor.

Önemli Notlar

Bu, Orta Doğu’da IPC tarafından resmi olarak kıtlık ilan edilen ilk vaka.
Önceki kıtlıklar: Somali (2011), Güney Sudan (2017, 2020), Darfur (2024).
IPC ve BM’ye göre, bu felaket tamamen önlenebilir, ancak engellenen yardımlar ve devam eden askerî operasyonlar durumu kritik hale getiriyor.